تجسم سه بعدی، مهمترین فاز عملیاتی در فرایند طراحی محصول است. در طراحی صنعتی، هدف نهایی فرایند طراحی، دستیابی به یک شئ سه بعدی است، که این شیء سه بعدی علاوه بر این که باید تامین کننده ی عملکرد (یا عملکردهای) مورد نظر باشد، میبایست از لحاظ فرم ظاهری نیز نیازهای زیبا شناختی، ارگونومیکی و... را برآورده سازد. از این رو در فرایند طراحی محصول، تجسم سه بعدی یا تجسم فیزیکی به عنوان مرحلهای که در آن ایدهها، کانسپتها و تفکرات اولیه به صورت طرحهایی سه بعدی و سپس در قالب نمونههای سه بعدی مدلها و پروتوتایپها مجسم و ارائه میشوند، مهمترین و کلیدیترین فاز عملیاتی فرایند محسوب میشود.
مدل و پروتوتایپ را باید در مراحلی از توسعهی محصول جستجو کرد که فرایند طراحی محصول در آنها به عرصهی تجسم سه بعدی (تجسم فیزیکی) گام نهاده باشد. حضور مدلها از مرحلهی طراحی تجسم فیزیکی فرایند طراحی محصول آغاز میشود و در مراحل بعدی، طراحی جزئیات و طراحی برای تولید در قالب پروتوتایپهای گوناگون گسترش مییابد. این حضور و نقش پیوستهی مدلها و پروتوتایپها در مراحل نهایی توسعهی محصول، خود به تنهایی گویای اهمیت و کاربرد کلیدی آنها در این فرایند پیچیده و گسترده است.
واحد درسی مدلسازی 1و2 در سیلابس درسی رشتهی طراحی صنعتی در مقطع کارشناسی دقیقا با همین هدف، طرح و برنامه ریزی شده است. هدف این واحد درسی در سیلابس مصوب وزارت علوم در سال 1385 بدین صورت آمده است: آشنایی با مواد مختلف و روشهای استفاده از آن در ساخت ماکتها به منظور معرفی ایدههای طراحی به صورت سه بعدی، و واحدهای نقشه کشی 1، مواد و روشهای ساخت 1و2 از پیشنیازهای آن معرفی شده است.
در کتاب حاضر سعی بر آن بوده که مهمترین و پایهایترین تکنیکهای مدلسازی مورد استفادهی طراحان صنعتی، با استفاده از در دسترسترین و پرکاربردترین متریالها، آموزش داده شود. با توجه به گستردگی متریال و تکنیکهای مدلسازی، مسلما همهی تکنیکها و متریالها مجال معرفی و آموزش، در این نوشتار را نخواند یافت بدین منظور در کتاب حاضر یکسری از متریالهای پرکاربرد و تکنیکهای مرسوم آورده شده است و به امید پروردگار تکنیکهای تکمیلی در کتابی دیگر ارائه خواهد گردید. ولی بطور کلی مواردی که معرفی و آموزش داده خواهند شد، غالب نیازهای یک دانشجوی طراح صنعتی را برای ساخت مدل ایدههای اولیه فراهم میسازد.
بخش عمدهای از مطالب کتاب، از تجربیات شخصی و بازخوردهایی است که در طی 5 سال آموزش واحد درسی مدلسازی کسب نمودهام میباشد. سعی شده است مطالب و روند آموزش تکنیکهای مدلسازی به گونهای باشد که دانشجویان و علاقهمندان به مدلسازی محصولات صنعتی، حداکثر استفاده را برده و رفرنسی باشد برای واحدهای درسی مدلسازی یک و دو در رشتهی کارشناسی طراحی صنعتی. همچنین اکثر تصاویر کتاب مربوط به مدلهای کار شده در دانشگاه هنر اسلامی تبریز توسط دانشجویان ترم سوم طراحی صنعتی طی سالهای 1389 الی 1394 میباشد.
در کتاب پیشرو چهار تکنیک مدلسازی پرکاربرد که هر یک برای ساخت فرمها و ابعاد خاصی مورد استفاده قرار میگیرد آموزش داده میشود. برای معرفی هر تکنیک، در ابتدا مقدمات و قابلیتها و ویژگیهای تکنیک مربوطه و متریالهایی که برای آن تکنیک بهترین و مناسبترین هستند معرفی میگردد، سپس به صورت گام به گام یک طرح و ایدهی دو بعدی که دارای تصاویر و نقشههای لازمه میباشد به کمک تکنیک مربوطه ساخته میشود و مراحل اجرای آن مدل توضیح داده میشود، در انتها نیز تعدادی از مدلهای انجام شده به کمک آن تکنیک به صورت تصویری معرفی و نمایش داده میشود تا قابلیتهای آن تکنیک برای کارآموز مشخص گردد. چهار تکنیک یاد شده عبارتند از: تکنیک کاهشی، تکنیک افزایشی (لایه گذاری)، تکنیک افزایشی (پاپیه ماشه) و تکنیک شیت وُرکینگ.
در پایان مراتب تقدیر و سپاس خود را از تمامی کسانی که مرا در جمعآوری و نگارش این کتاب یاری نمودند، علیالخصوص اساتید گروه طراحی صنعتی و دانشجویان ترم سوم طراحی صنعتی دانشگاه هنر اسلامی تبریز و راهنماییها و پشتیبانیهای جناب آقای مهندس وهابی و همچنین از مدیریت و کارشناس اداره پژوهش دانشگاه هنر اسلامی تبریز جناب آقای دکتر آجورلو و آقای حیدرنژاد، اعلام میدارم.
محمد علی حدادیان
بهار 1394
